تعیین راندمان انتقال فلوم های آبیاری در دشت سیستان

دشت سیستان بدلیل برخورداری از رسوبات آبرفتی رودخانه هیرمند دارای پتانسیل بسیار خوبی در زمینه تولیدات کشاورزی می باشد. منابع آب در دشت سیستان به دلیل دائمی نبودن جریان در رودخانه هیرمند، غیر قابل استحصال بودن آب های زیرزمینی، کم بودن نزولات جوی و بالابودن میزان تبخیر دارای ارزش بسیاری می باشند. حدود 95 هزار هکتار از اراضی دشت سیستان تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی قرار دارند و کانال های درجه 3 و 4 شبکه آبیاری و زهکشی دشت سیستان بصورت فلوم های نیم لوله ایجاد گردیده اند. از سویی وزش بادهای موسمی120 روزه دشت سیستان از اواخر اردیبهشت ماه تا اواخر شهریورماه همواره صورت می گیرد. سرریز شدن جریان در اثر باد از جداره فلوم ها، از جمله عوامل اصلی کاهش راندمان انتقال آب در شبکه آبیاری دشت سیستان است. در این تحقیق فلوم های آبیاری نیم لوله تیپ 1000 در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی پردیس جدید دانشگاه زابل به منظور اندازه گیری شدت تلفات سریز جریان توسط باد در دو ارتفاع آزاد 5/7 و 15 و همچنین تعیین ماکزیمم ارتفاع آزاد مناسب برای جلوگیری از تلفات سرریز باد نصب گردیدند. در این راستا بر اساس آنالیز ابعادی روش ? باکینگهام کمیت های بدون بعد تعیین و سپس آزمایش های تحقیق طراحی گردید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در ارتفاع آزاد 5/7، درصد افزایش تلفات سریز جریان ناشی از باد نسبت به تلفات تبخیر از تشتک در شرایط متوسط و ماکزیمم سرعت باد 120 روزه سیستان به ترتیب برابر با %46/215 و %79/562 می باشد و در ارتفاع آزاد 15، درصد افزایش تلفات سریز جریان ناشی از باد نسبت به تلفات تبخیر از تشتک در شرایط متوسط و ماکزیمم سرعت باد 120 روزه سیستان به ترتیب برابر با %62/51 و %56/184 می باشد. براساس نتایج این تحقیق ارتفاع آزاد مناسب در این نیم لوله ها برای جلوگیری از سرریز جریان ناشی از باد 23 سانتیمتر می باشد که نزدیک به 3 برابر ارتفاع آزاد طراحی در نظر گرفته شده می باشد. بنابراین با توجه به میزان زیاد تلفات سرریز جریان ناشی از باد در دشت سیستان، در نظر گرفتن ارتفاع آزاد مناسب می تواند نقش بسیار موثری در افزایش راندمان هیدرولیکی فلوم های سیستان داشته باشد.